Tổng cộng:
[tintuc]
Búp bê Nhật Bản xuất hiện sớm nhất dưới hình thức là những hình nộm trong các nghi lễ cổ xưa. Trải qua các thời kỳ phát triển búp bê dần chuyển thành món đồ chơi dân gian. Với người Nhật, chơi búp bê cũng giống như thưởng trà, búp bê không chỉ để trang trí, mà còn là một người bạn tâm tình, thể hiện tình cảm của chủ nhân. Do đó, người nghệ nhân làm búp bê phải có khả năng thổi hồn vào búp bê, để nó hàm chứa vốn văn hóa truyền thống. Vì vậy, chế tác búp bê tại Nhật Bản nâng tầm lên là nghệ thuật dân gian. Vậy văn hóa búp bê Nhật Bản có từ bao giờ và bắt nguồn từ đâu?
Nhật Bản vốn nổi tiếng với những nét đẹp văn hóa như nghệ thuật gấp giấy Origami, nghệ thuật cắm hoa, trà đạo,... Trong đó, bộ sưu tập các loại búp bê truyền thống của “đất nước mặt trời mọc” cũng được coi là một nét đẹp tinh tế, thể hiện những đặc trưng, truyền thống của con người nơi đây. Mỗi loại búp bê truyền thống lại là hình ảnh hóa thân của người dân xứ sở Phù Tang, mang những phẩm chất cao quý, nghị lực, thể hiện khát vọng qua từng thời kỳ.
Các loại búp bê Nhật Bản
- Búp Bê Hina: Là loại búp bê dành cho Hinamatsuri, lễ hội búp bê diễn ra vào ngày 3 tháng 3 hàng năm. Búp bê Hina có thể làm từ rất nhiều chất liệu nhưng búp bê Hina truyền thống có thân hình chóp tinh xảo, nhiều vải bọc quanh một khối hình làm bằng rơm hay gỗ, tay chạm gỗ có sơn gofun, đầu búp bê cũng được đẽo gỗ hoặc đúc khuôn và phủ sơn gofun, với cặp mắt trong (mặc dù trước năm 1850, mắt búp bê cũng được sơn hoặc phủ gofun), và tóc người hoặc tóc lụa. Một bộ đầy đủ thường có 15 búp bê, thể hiện đủ các tính cách, với các loại trang phục (dogu) mặc dù bộ cơ bản sẽ chỉ có một đôi búp bê nam-nữ, dùng để chỉ Nhật Hoàng và Hoàng Hậu.
- lsho-Nigyo(Búp bê phong tục): Là những búp bê có chủ đề phụ nữ, các thị thần, các thị đồng với những bộ kimono cắt may như y phục của những nhân vật quan trọng. Loại này chịu ảnh hưởng cái thế giới chung của Ukiyoe và có tên gọi khác là “búp bê phong tục”. Loại này được chia ra làm hai loại:
+ lsho Ningyo: bằng gỗ đẽo có sơn phết và mặc quần áo. Đây là loại búp bê có rất nhiều quần áo để thay đổi.
+ Kitsuke-Ningyo: loại búp bê có mặt và chân tay đẽo bằng gỗ và sơn bằng gofun, còn thân người thì giấu dưới bộ kimono làm bằng thanh gỗ hay giấy bồi dán quần áo lên.
- Búp bê Kamo: Là những búp bê đẽo bằng gỗ mà quần áo thường làm bằng gấm, lụa .v.v. với mặt và tứ chi không sơn phết mà để nguyên màu gỗ tự nhiên. Búp bê Kamodo một thầy tu đền Kamo, Kyoto sáng tạo nên cách đây hai trăm năm.
- Búp bê Gosho : Theo tục lệ, những daimyo các địa phương phía tây thường tặng một món quà cho hoàng đế và các quan trong triều, khi họ đi qua Kyoto. Để trả lễ, hoàng đế hay các quan trong triều biếu lại họ một con búp bê bằng gỗ sơn gofun.
- Búp bê bằng gỗ đẽo : Những con búp bê chúng ta vừa kể trên nói chung được đẽo bằng gỗ nhưng hoặc được phủ vải hoặc màu sơn gofun hay màu khác cho nên chất gỗ trở nên thứ yếu.
- Búp bê bằng đất nung : Là loại búp bê làm bằng đất nung có sơn màu. Nó có khắp nơi Nhật Bản. Nổi tiếng nhất là búp bê Fushimi gần Kyoto, búp bê Hakata, Kyoshu, Hananomaki, Tsutsumi và Koga phía Bắc. Loại này có rất nhiều đề tài
- Các loại búp bê khác : Ngoài những loại búp bê kể trên ta còn có những búp bê làm bằng giấy bồi, bằng sứ, bằng kim loại bằng tre, bằng vải v.v. Trong loại này có con được làm vào năm 1600 nhưng đa số là vào nửa cuối thế kỷ XVll.
Theo kể lại lễ hội Hina Matsuri đã có lịch sử từ hơn 1000 năm về trước. Từ năm 794 - 1185 (thời Heian) người ta cho rằng những con búp bê giống như hình nhân thế mạng, sau khi các em gái chơi xong sẽ đem vất búp bê xuống sông để mang hết những linh hồn xấu xa hay những điều không may mắn tránh khỏi bé gái.
Ban đầu búp bê được làm từ rơm để tượng trưng cho hình nhân thế mạng, tuy nhiên khi đến thời Edo, các nghệ nhân đã tạo ra những con búp bê đạt đến trình độ tinh xảo. Búp bê sẽ không bị thả trôi sông nữa mà thay vào đó là trưng bày trong ngày của các bé gái. Cho tới ngày nay, ngày 03/03 hàng năm vẫn luôn được chọn là ngày tổ chức lễ hội cầu chúc những điều tốt lành cho các bé gái và có tên gọi là Hina Matsuri.
Trong tiếng Nhật, Hina được phiên âm theo nghĩa búp bê nhỏ còn Matsuri là lễ hội truyền thống chính vì vậy mà Hina Matsuri có nghĩa là lễ hội búp bê truyền thống hoặc lễ hội búp bê dành cho các bé gái. Lễ hội này được tổ chức vào ngày 03/03 cũng chính là thời điểm bắt đầu của mùa hoa anh đào vì thế ở nhiều nơi khác người ta còn gọi lễ hội Hina Matsuri là lễ hội hoa anh đào (Momo no sekku – 桃の節句). Lễ hội này được tổ chức đều đặn mỗi năm và là nét văn hóa độc đáo không thể thiếu đối với người Nhật.
Có thể bạn quan tâm: 30 bộ Đồ chơi thông minh Nhật Bản - Sự lựa chọn hoàn hảo cho bé
Búp bê Nhật Bản mang vẻ đẹp cổ điển vẫn còn giá trị đến tận ngày nay
Búp bê Nhật có nhiều kích cỡ khác nhau nhưng loại nhỏ thường được yêu quý hơn cả. Ví dụ phổ biến nhất có thể kể đến búp bê gỗ Kokeshi. Với một ngoại hình độc đáo, Kokeshi được tạo ra với nhiều hình dáng và kích thước khác nhau. Hiện nay, nó trở thành một búp bê trang trí mà người lớn nào cũng muốn sở hữu.
Vì sự đáng yêu cũng như kích cỡ dễ dàng vận chuyển, búp bê Kokeshi được bán rộng rãi ở các cửa hàng quà lưu niệm khắp nơi ở Nhật Bản. Nếu bạn đi xuất khẩu lao động Nhật Bản hay đơn thuần chỉ là đi du lịch thì không khó để có thể thấy những con búp bê Nhật ở bất cứ cửa hàng lưu niệm nào. Điều này đã khiến nó trở thành một món quà đặc trưng khi đến với xứ sở mặt trời mọc.
Đối với người Nhật Bản, búp bê là đại diện cho chính con người họ, mang tính chất, phẩm giá như những con người của đất nước mặt trời mọc. Do đó, chiêm ngưỡng búp bê của Nhật Bản, người xem cũng thấy được cảnh tượng thiên nhiên cũng như cuộc sống, sắc thái văn hóa của người Nhật, từ cung đình đến dân dã: búp bê Hatsumode trong hình ảnh cô gái đi lễ chùa đầu xuân, búp bê công chúa với bộ kimono 18 lớp, búp bê cung đình với hình ảnh cung nữ đang chơi đàn biwa, búp bê Kyoto thể hiện cho TP Kyoto, búp bê Hoàng Thái tử…
Một trong những mục đích lớn nhất của búp bê truyền thống Nhật Bản là làm quà tặng cho trẻ em nhân Lễ hội bé gái ngày 3/3 và Lễ hội bé trai ngày 5/ 5, với ý nghĩa bảo hộ cho các em bé đó. Ngoài ra, còn có những loại búp bê để trừ tà ma, bệnh tật…
Trước đây người Nhật chơi búp bê theo đúng nghĩa, tức là đặt mua những con búp bê làm sẵn, mang về may quần áo và thay đổi quần áo cho búp bê theo sở thích hoặc theo những dịp đặc biệt nào đó.
Tuy nhiên, hiện nay búp bê chỉ đơn thuần để trưng bày với ý nghĩa văn hóa, tâm linh. Người Nhật thưởng búp bê như thưởng hoa vậy. Đồng thời, đây cũng là một trong những món quà lưu niệm mà khách du lịch thường mua về làm qua sau chuyến du lịch Nhật Bản của mình.
Ngoài ra, các bạn có thể tham khảo thêm bài viết Bộ ấm Trà Hasami-yaki (1 ấm và 5 tách) Nhật Bản giá bao nhiêu mua ở đâu? của Shop Nhật Việt để có thêm nhiều sự lựa chọn phù hợp với bản thân và cũng là món quà ý nghĩa cho người thân yêu.
Với mong muốn có thể làm hài lòng ngay cả những khách hàng khách hàng khó tính nhất, Shop Nhật Việt đã không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ của mình. Chắc chắn bạn sẽ hài lòng vì những gì mà dịch vụ của Shop mang lại.